Đầu tháng 3 vừa qua, showbiz Thái Lan được chứng kiến một lễ cưới rình rang của nữ diễn viên, ca sĩ chuyển giới Nong Poy (tên thật: Treechada Petcharat). Lễ cưới của Nong Poy được đông đảo người hâm mộ quan tâm không chỉ bởi thân thế của cả cô dâu và chú rể mà còn bởi nghi lễ cưới được tổ chức theo truyền thống Peranakan. Vậy người Peranakan là ai, có vai trò gì trong lịch sử phát triển của Phuket? Hãy cùng theo dõi trong bài viết dưới đây của Pegas Viet Nam Travel nhé.

Người Peranakan là ai?

Vào thế kỷ 19, khi ngành công nghiệp khai thác thiếc ở Phuket mới manh nha phát triển, đã mở ra nhiều cơ hội, do vậy mà thu hút một lượng lớn người Trung Quốc nhập cư đến đảo. Phần lớn họ đến từ tỉnh Phúc Kiến, đầy tham vọng và làm việc chăm chỉ. Chẳng bao lâu sau họ đã đạt được thành công và dần trở nên giàu có, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại.

Nhưng những người di cư đến đảo chủ yếu là đàn ông, bởi không có nhiều phụ nữ Trung Quốc mạo hiểm vượt biển di cư đến một vùng đất xa lạ. Vậy nên những người đàn ông Trung Quốc đã kết hôn với các phụ nữ địa phương là người Thái Lan hoặc Malaysia. Những hậu duệ của họ được gọi là người Peranakan, một từ có nguồn gốc từ tiếng Malaysia. Trong đó “anak” có nghĩa là “đứa trẻ”, và "Peranakan" có nghĩa là “con của người đàn ông nước ngoài với người phụ nữ địa phương”. Tuy nhiên những người Peranakan Malaysia tự gọi mình là “Baba Nyonya” còn ở Phuket những người đàn ông Peranakan tự gọi mình là “Baba”, còn phụ nữ là “Yaya”.

Ước tính, hiện tại ít nhất 70% dân số Phuket có nguồn gốc là người Peranakan. Với sự năng động và tích cực của mình trong hoạt động thương mại, khai thác thiếc, cộng đồng người Peranakan ở Phuket đã trở thành một trong những cộng đồng giàu có nhất ở Đông Nam Á. Ngày nay, du khách dễ dàng bắt gặp những di sản của cộng đồng người Peranakan tại khu vực Phố cổ Phuket (Phuket Old Town).

Cộng đồng Peranakan ở Phuket* ngày nay

Người Peranakan ở Phuket chủ yếu nói tiếng Thái, tuy nhiên họ cũng nói thứ ngôn ngữ riêng, được pha trộn từ phương ngữ miền Nam Thái Lan, tiếng Phúc Kiến, Mã Lai và tiếng Anh. Họ theo phật giáo Đại thừa (truyền thống tôn giáo mà cha ông người Hoa của họ đã được tiếp nhận ở cố hương), kết hợp với thực hành Phật giáo Tiểu thừa (quốc giáo của người Thái) và cũng thờ cúng các vị thần thuộc tín ngưỡng bản địa. Cộng đồng này vẫn duy trì tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, nhưng cũng là những người đầu tiên cởi mở và nhiệt tình tiếp nhận văn hóa tây phương.

Du khách đi dạo quanh khu vực Phố cổ, dọc các con đường Thalang, Krabi, Phang Nga hay Soi Romanee sẽ dễ dàng bắt gặp nhiều cửa hàng và tòa nhà được xây dựng theo phong cách Sino-Portuguese (Trung - Bồ Đào Nha) với những khung cửa sổ rực rỡ sắc màu đặc trưng. Sino-Portuguese là kiểu kiến trúc được kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống Trung Quốc với phong cách kiến trúc cổ điển châu Âu. Được biết rất nhiều tòa nhà nằm dọc các con phố này từng thuộc về những gia đình người Baba Yaya giàu có nhất Phuket.

Đám cưới truyền thống của người Baba Yaya*

Một trong những nét văn hóa ấn tượng của cộng đồng người Baba Yaya là đám cưới truyền thống. Theo đúng lễ nghi thì lễ cưới sẽ kéo dài hơn 12 ngày, với nhiều phục sức cầu kỳ, phô trương sự giàu có xa hoa. Trong những năm gần đây đám cưới của người Baba Yaya ở Phuket ngày càng phổ biến hơn với các du khách. Đặc biệt là nhờ sự kiện được Hiệp hội Peranakan Thái Lan (Thai Peranakan Association) tổ chức vào tháng 6 hàng năm, Lễ hội đám cưới Baba Phuket (Phuket Baba Wedding Festival). Lễ hội này được tổ chức tại một số dinh thự Sino-Portuguese, ẩn mình trong khu Phố cổ Phuket, bao gồm nhiều lễ nghi quan trọng trong đám cưới truyền thống của người Baba Yaya nhằm mang lại may mắn, thịnh vượng và chúc phúc cho cặp đôi. Bên cạnh đó, nghi thức dâng trà của cặp đôi mới cưới cho cha mẹ và các thành viên khác trong gia đình hai bên cũng là một truyền thống ý nghĩa được đánh giá cao và vẫn được duy trì đến ngày nay. Nghi thức này nhằm thể hiện sự biết ơn và kính trọng của cặp đôi đến đấng sinh thành và những trưởng bối trong gia đình hai bên.

Điểm nhấn của sự kiện là Lễ rước đám cưới Baba trên đường Thalang, khu trung tâm của Phố cổ Phuket với sự tham gia của các cặp đôi trong trang phục cưới Baba Yaya truyền thống. Cô dâu sẽ mặc một chiếc váy ren sặc sỡ, quấn xà rông batik theo phong cách Malaysia, trên người mang một bộ vòng cổ, trâm cài tóc, vòng chân bằng vàng và mang giày đính cườm truyền thống. Chú rể thường mặc trang phục cưới là đồ vest màu trắng, nâu hoặc đen, chịu ảnh hưởng từ các thương nhân phương tây, từ thời Phuket còn phát triển mạnh ngành khai thác thiếc.

Những năm gần đây sự kiện Lễ hội đám cưới Baba Phuket được Tổng cục Du lịch Thái Lan (Tourism Authority of Thailand) quảng bá rộng rãi nhằm giới thiệu văn hóa của cộng đồng Peranakan Phuket tới nhiều du khách hơn, đồng thời kỳ vọng sự kiện sẽ thu hút thêm nhiều cặp đôi đến tổ chức đám cưới tại Phuket. Ngoài ra, Phuket còn cung cấp các gói dịch vụ cho các cặp đôi có nhu cầu tổ chức đám cưới theo phong cách Baba Yaya.

Ẩm thực Baba Yaya

Không chỉ gây ấn tượng bởi kiến trúc Sino-Portuguese hay nghi lễ đám cưới độc đáo, đến thăm Phuket, du khách còn được trải nghiệm ẩm thực hấp dẫn của người Baba Yaya. Các món ăn Baba Yaya là sự kết hợp hài hòa của ẩm thực Hoàng gia Thái Lan với ẩm thực Phúc Kiến, cùng với các món ăn Thái bình dân và ẩm thực Malaysia. Tất cả tạo nên những món ăn ngon miệng và có vị vừa đủ, không quá cay, không quá ngọt hay quá mặn.

Những món ăn Baba Yaya du khách nên thử là moo hong (thịt lợn luộc muối), mee hokkien (mì xào Phúc Kiến), yum som o (gỏi bưởi Thái với tôm ướp và dừa nướng),… Chính nhờ nét ẩm thực độc đáo của Phuket nói chung và ẩm thực Baba Yaya nói riêng mà Phuket đã được UNESCO công nhận là “Thành phố Sáng tạo của Ẩm thực” (Creative City of Gastronomy) vào năm 2015.

Bên cạnh đó, du khách cũng có thể dễ dàng thưởng thức ẩm thực và tìm mua những món quà lưu niệm đặc trưng của cộng đồng Baba Yaya ở đường Thalang, Phố cổ Phuket. Ở đây có bày bán những bộ trang phục kebaya đầy màu sắc, hay những bộ ấm trà, đồ đựng cơm làm bằng gốm Nyonyaware, bánh kẹo truyền thống của người Baba Yaya,…

Các bảo tàng Peranakan ở Phuket

Ngoài ra, nếu các du khách yêu thích và muốn tìm hiểu nhiều hơn về người Baba Yaya Phuket hay cộng đồng Peranakan Thái Lan nói chung thì có thể ghé thăm Bảo tàng Peranakannitat (The Peranakannitat Museum hay Baba Museum hoặc Chalermraj Center) nằm ở góc giao giữa đường Phang Nga và đường Phuket ở khu Phố cổ. Bảo tàng Peranakannitat nằm trong tòa nhà từng là trụ sở Ngân hàng Standard Chartered. Tuy chỉ chiếm một không gian nhỏ trong tòa nhà, nhưng bảo tàng này là nơi du khách nên ghé thăm bởi vị trí thuận tiện của tòa nhà, cùng với kiến trúc Sino-Portuguese hoài cổ đáng chiêm ngưỡng cũng như được miễn phí tham quan.

Thông tin về Bảo tàng Peranakannitat

Địa chỉ: Góc đường Phang Nga và Phuket,  thị trấn Phuket

Giờ mở cửa: 10h00 – 20h00, thứ 2 đến thứ 7

Giá vé: Miễn phí

Hoặc du khách có thể ghé thăm một bảo tàng khác về người Peranakan là Bảo tàng Peranakan Phuket (Phuket Peranakan Museum), nằm trên đường ra sân bay Phuket, đối diện Home Pro. Khác với Bảo tàng Peranakannitat ở Phố cổ Phuket, Bảo tàng Peranakan Phuket được đặt trong một tòa nhà hiện đại, rộng lớn. Ngoài khu vực trưng bày, nơi đây còn có một nhà hàng lớn và cửa hàng bán đồ trang sức. Trong bảo tàng, du khách sẽ được xem nhiều đoạn phim ngắn hoặc các mô hình trưng bày minh họa sự khác biệt giữa các cửa hàng mang phong cách Sino-Portuguese ở Phố cổ Phuket, cũng như các vật dụng, trang phục và trang sức truyền thống của người Baba Yaya. Những không gian trưng bày mô phỏng kích thước thật của một ngôi nhà của người Baba Yaya cũng là khu vực lý tưởng để du khách chụp cho mình những tấm hình lưu niệm đẹp. Chuyến tham quan bảo tàng sẽ được chỉ dẫn chi tiết bởi hướng dẫn viên, do đó du khách sẽ có thêm nhiều thông tin thú vị về cộng đồng người Peranakan ở Phuket. Và nếu dư dả thời gian du khách đừng quên ghé nhà hàng để thưởng thức ẩm thực Baba Yaya cũng như các món ăn đặc trưng của Phuket với chi phí phải chăng.

Thông tin về Bảo tàng Peranakan Phuket

Địa chỉ: 124/1 Moo 1, Sri Soonthorn, Thalang, Phuket (trên đường ra sân bay)

Giờ mở cửa: 9:00 – 18:00

Giá vé: 200 Baht cho người Thái, 300 Baht cho người nước ngoài

* Trong bài viết này, Pegas sử dụng cụm từ Baba Yaya để chỉ cộng đồng Peranakan ở Phuket, và luân phiên sử dụng cụm từ Baba Yaya và Peranakan thay thế nhau tùy ngữ cảnh cụ thể.